آیا بدون سند می‌توان طلب را پس گرفت؟ پاسخ قانون و دادگاه‌ها
گاهی افراد بدون قرارداد رسمی یا مدرک کتبی، به دیگران پولی قرض می‌دهند یا وجهی پرداخت می‌کنند. اما اگر بازپرداخت انجام نشود، چه باید کرد؟ در این مقاله، به راهکارهای قانونی برای مطالبه پول بدون قرارداد و روش‌های شکایت برای طلب پول از طریق دادگاه می‌پردازیم. همچنین بررسی می‌کنیم چگونه می‌توان پول قرض داده یا استرداد پول واریزی را پیگیری کرد.
آیا بدون قرارداد هم می‌توان برای مطالبه پول به دادگاه مراجعه کرد؟
بله. قانون ایران برای حمایت از حقوق افراد حتی بدون وجود قرارداد کتبی راهکارهایی پیش‌بینی کرده است. مطابق ماده ۲۶۵ قانون مدنی، هر کس مالی به دیگری بدهد، ظاهر در عدم تبرع (دادن مال بدون قصد بخشش یا هدیه) است. بنابراین اگر کسی چیزی به دیگری بدهد بدون اینکه مقروض (بدهکار) آن چیز باشد، می‌تواند استرداد کند.
برای درک بهتر این ماده و اختلاف‌نظرهای قضایی درباره آن، پیشنهاد می‌کنیم سخنرانی تحلیل ماده ۲۶۵ قانون مدنی با نگاهی به رویه قضایی را بشنوید.
اختلاف نظر قضات درباره بار اثبات در مطالبه پول بدون قرارداد
با این حال، در عمل، در مورد بار اثباتی و نقش طرفین، اختلاف نظرهایی میان قضات و نظریه‌های حقوقی وجود دارد.
در برخی نشست‌های قضایی، مانند نشست (کد ۱۴۰۰-۸۶۳۹ تهران، ۱۳۹۷/۰۴/۰۷)، این دیدگاه پذیرفته شده است که صدر ماده ۲۶۵ قانون مدنی نشان‌دهنده نبود قصد بخشش است. به بیان دیگر، عرف و ظاهر روابط مالی در جامعه به این معناست که پرداخت پول، معمولاً از روی نیکوکاری یا بخشش انجام نمی‌شود. به همین دلیل، اگر گیرنده وجه ادعای هبه، صلح بلاعوض یا وجود بدهی دارد، خودش باید نبود امکان بازگرداندن وجه را ثابت کند.
استناد به رویه دیوان عالی در اثبات استرداد پول واریزی
در مقابل، گروهی از قضات دیدگاهی متفاوت دارند. آن‌ها با استناد به آرای مکرر دیوان عالی کشور، از جمله حکم شماره ۱۹۹۵ صادره در سال ۱۳۴۱ توسط هیئت عمومی شعب حقوقی، معتقدند که پرداخت وجه به‌تنهایی نشان‌دهنده بدهکار بودن پرداخت‌کننده است. بنابراین در چنین حالتی، این شخص است که باید در دادگاه اثبات کند استحقاق بازگرداندن وجه را دارد. این نظر در نشست (کد ۱۳۹۸-۵۹۴۵، استهبان، ۱۳۹۶/۰۳/۲۵) نیز مطرح شده است.
در مجموع، رویه‌ی عملی دادگاه‌ها نشان می‌دهد که اگر کسی مالی به دیگری بدهد بدون اینکه بدهکار باشد، می‌تواند برای بازگرداندن آن اقدام قضایی کند. صرف ادعای دریافت‌کننده مبنی بر داشتن استحقاق، معمولاً برای رد چنین دعوایی کافی نیست.
بنابراین حتی اگر قرارداد رسمی وجود نداشته باشد، ارائه برخی مدارک می‌تواند مؤثر باشد. رسید پرداخت، پیامک، شهادت شهود یا دیگر قرائن می‌توانند برای پیگیری قانونی کافی باشند.
مهم‌ترین دلایل حقوقی برای شکایت و استرداد پول واریزی
برای اثبات طلب خود بدون قرارداد، می‌توانید به استناد دلایلی مانند:
• فیش واریز بانکی
• پیامک‌ها و مکاتبات
• شهادت شهود
• اقرار طرف مقابل
اقدام کنید. این دلایل می‌توانند در دادگاه اثبات کنند که شما حقی نسبت به مبلغ مورد نظر دارید و به دنبال استرداد پول واریزی خود هستید.
در این بخش به مراحل قانونی برای مطالبه پول بدون قرارداد می‌پردازیم و نشان می‌دهیم که حتی در غیاب سند کتبی، مسیر حقوقی قابل پیگیری است.
مراحل قانونی اقامه دعوا برای طلب پول بدون قرارداد
۱. ارسال اظهارنامه:
اولین گام ارسال یک اظهارنامه رسمی به طرف مقابل است که در آن بازپرداخت طلب خود را درخواست می‌کنید. این اقدام، شروع رسمی مطالبه‌ی شماست.
۲. ثبت دادخواست حقوقی:
در صورت عدم پاسخ یا رد طلب از سوی بدهکار، باید با ارائه‌ی مدارک موجود، دادخواست مطالبه وجه به دادگاه صالح تقدیم کنید.
۳. اثبات طلب در دادگاه:
در دادگاه، با ارائه‌ی مدارک و شواهد (مانند فیش واریز یا مکاتبات)، تلاش می‌کنید طلب خود را اثبات کرده و حکم به استرداد پول واریزی بگیرید.
نکات مهم درباره شکایت برای طلب پول در دادگاه
• قبل از هر اقدام حقوقی، مدارک و مستندات خود را مرتب کنید.
• در صورت امکان، قبل از اقامه دعوای، از طریق مذاکره یا ارسال اظهارنامه دوستانه تلاش به حل مشکل کنید.
• در دعاوی بدون قرارداد کتبی، اهمیت ادله‌ی اثباتی (مثل شاهد یا فیش بانکی) دوچندان می‌شود.
• استفاده از مشاوره حقوقی در این مسیر، شانس موفقیت شما را افزایش می‌دهد.
نتیجه‌گیری؛ چگونه پول قرض داده را پس بگیریم؟
قانون‌گذار ایران برای مطالبه پول بدون قرارداد، راهکارهای مشخصی ارائه می‌دهد؛ هرچند این مسیر با چالش‌هایی همراه است. داشتن مدارکی مانند فیش واریز، پیامک یا شاهد، می‌تواند امکان موفقیت شما را در اقامه دعوا برای طلب پول افزایش دهد.
برای پیشگیری از مشکلات حقوقی:
• حتی در پرداخت‌های دوستانه، رسید یا مدرک کتبی تهیه کنید.
• در صورت بروز اختلاف، زودتر اقدام قانونی انجام دهید.
• مشاوره‌ی حقوقی بگیرید تا بهترین مسیر را انتخاب کنید.
اگر در مسیر بازپس‌گیری پول قرض‌داده‌شده یا استرداد مبلغ واریزی به راهنمایی نیاز دارید، همین حالا با دفتر حقوقی کاوه راد تماس بگیرید. تیم ما با تجربه‌ی حرفه‌ای در امور مالی و دعاوی مطالبه وجه، همراه شماست. برای رزرو مشاوره یا دریافت اطلاعات بیشتر، به وب‌سایت یا شماره‌های تماس ما مراجعه کنید.
