تصادفات رانندگی غیرعمدی | آیین‌نامه جدید رسیدگی و پرداخت خسارت با سامانه ثنا
در روزهای اخیر، هیأت وزیران آیین‌نامه‌ای جدید را تصویب کرده که هدف آن، تسریع در رسیدگی به تصادفات رانندگی منجر به صدمات بدنی غیرعمدی است. این آیین‌نامه بر اساس بند «د» ماده ۱۱۳ قانون برنامه هفتم توسعه، با همکاری قوه قضاییه، وزارت دادگستری، فراجا، پزشکی قانونی و بیمه‌ها تدوین شده است. هدف از تدوین آن، کوتاه‌کردن و شفاف‌سازی مسیر قضایی این پرونده‌هاست. موضوع «سامانه ثنا و تصادف رانندگی» نیز یکی از ارکان کلیدی این سازوکار جدید به شمار می‌رود.
بند «د» ماده ۱۱۳؛ مبنای قانونی آیین‌نامه تصادفات رانندگی غیرعمدی
بند «د» ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه، گامی مهم برای کاهش اطاله دادرسی و تسهیل فرآیند جبران خسارت در پرونده‌های تصادف رانندگی غیرعمدی است. طبق این بند، فرماندهی انتظامی کشور (فراجا) موظف است علت حادثه را مشخص کند و مصدوم را به پزشکی قانونی معرفی نماید. گزارش کارشناسی پلیس و نظریه پزشکی قانونی باید از طریق سامانه ثنا به طرفین، شرکت بیمه‌گر یا صندوق تأمین خسارت‌های بدنی و سازمان پزشکی قانونی کشور ابلاغ شود. اگر ظرف یک هفته اعتراضی به این گزارش‌ها مطرح نشود، بیمه‌گر یا صندوق باید حداکثر ظرف ۲۰ روز خسارت بدنی را پرداخت کند. در صورت اعتراض، پرونده به مرجع قضایی ارسال خواهد شد. این فرآیند علاوه بر تسریع در جبران خسارت، فشار بر دادگاه‌ها را کاهش داده و رضایت‌مندی زیان‌دیدگان را افزایش می‌دهد. بر همین اساس، آیین‌نامه اجرایی این بند در اردیبهشت ۱۴۰۴، با تأیید رئیس قوه قضاییه، به تصویب هیأت وزیران رسید.
نکات مهم آیین‌نامه تصادفات رانندگی به زبان ساده
نقش پلیس در تصادفات رانندگی غیرعمدی و ثبت کروکی دیجیتال
طبق ماده ۲ آیین‌نامه تصادفات رانندگی، در تصادفاتی که منجر به صدمات بدنی غیرعمدی می‌شوند، پلیس باید گزارش را به‌صورت الکترونیکی تنظیم کرده و از طریق سامانه ثنا ابلاغ کند. این گزارش به طرفین، بیمه‌گر (یا صندوق) و سازمان پزشکی قانونی کشور ارسال می‌شود.
محتوای این گزارش شامل بررسی صحنه تصادف، تعیین علت حادثه و ترسیم کروکی دیجیتال است. اگر ارسال کروکی دیجیتال ممکن نباشد، نسخه فیزیکی آن به کلانتری فرستاده می‌شود تا در آن‌جا ثبت الکترونیکی انجام شود. حتی اگر صحنه تصادف به هم خورده باشد، پلیس همچنان موظف به ثبت علت حادثه است و باید این موضوع را نیز در گزارش خود ذکر کند.
نقش پزشکی قانونی و تصادف در تعیین خسارت
طبق ماده ۳، سازمان پزشکی قانونی کشور باید با معاینات تخصصی، نظریه‌ای درباره نوع، علت و درصد صدمات بدنی واردشده به مصدوم ارائه دهد. این نظریه در صورت لزوم، شامل زمان معاینه مجدد نیز خواهد بود. هدف از این اقدام، تسهیل پرداخت خسارت از سوی بیمه‌گر یا صندوق است.
پلیس (فراجا) وظیفه دارد این نظریه را از طریق سامانه ثنا به طرفین تصادف، شرکت بیمه‌گر یا صندوق ابلاغ کند. این بخش از روند، نقطه تلاقی سه رکن اصلی یعنی پلیس، پزشکی قانونی و تصادف را تشکیل می‌دهد.
فرصت اعتراض به گزارش پلیس یا نظریه پزشکی قانونی
براساس ماده ۷، هر یک از طرفین تصادف، شرکت بیمه‌گر یا صندوق، فقط یک هفته برای اعلام اعتراض دارند. این اعتراض می‌تواند حضوری، از طریق پست یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به فراجا ارسال شود. با ثبت اعتراض، مسیر پرونده وارد فرآیند قضایی خواهد شد.
پرداخت خسارت در تصادفات رانندگی غیرعمدی بدون نیاز به دادگاه
ماده ۱۰ تصریح می‌کند که در صورت عدم ثبت اعتراض در مهلت مقرر، بیمه‌گر یا صندوق موظف است حداکثر ظرف ۲۰ روز خسارت بدنی را پرداخت کند. با این سازوکار، پرداخت خسارت بدون نیاز به رأی دادگاه انجام می‌شود و روند دادرسی کوتاه‌تر خواهد شد. در واقع، بهره‌گیری از سامانه ثنا و تصادف رانندگی بر پایه گزارش کارشناسی، زمان رسیدگی را به شکل چشم‌گیری کاهش می‌دهد.
در نتیجه
این آیین‌نامه، با هدف ساده‌سازی و تسریع در رسیدگی به تصادفات رانندگی غیرعمدی، گامی مؤثر برای تحقق عدالت و کاهش مراجعات به دادگاه‌هاست. مشارکت منسجم پلیس، پزشکی قانونی و سامانه ثنا در این فرآیند، موجب جلوگیری از اتلاف زمان و انرژی شده است. این الگوی رسیدگی، قابلیت استفاده در سایر حوزه‌های قضایی نیز دارد. آیین‌نامه تصادفات رانندگی با تمرکز بر سامانه ثنا و تعامل مؤثر پزشکی قانونی و تصادف، تحولی مهم در مدیریت پرونده‌های غیرعمد محسوب می‌شود.
